Адабиётшунос олим Қозоқбой ЙЎЛДОШЕВ билан суҳбат

– Қозоқбой ака, бу гал сизни адабиётшунос олим эмас, фикрчан бир зиёли сифатида суҳбатга тортмоқчимиз. Шамс Табризий Жалолиддин Румий қўлидан китобни юлқиб олиб ҳовузга улоқтиргани ёки Бобо Фараж Нажмиддин Куброга китоб ўқишни қатъиян ман этгани ҳақидаги ривоятлардан воқифсиз, албатта. Бу икки вазиятда ҳам, шубҳасиз, инсонни китобдан қайтаришга даъват йўқ. Зеро, у ҳолда Шамс Табризий ҳам, Бобо Фараж ҳам жоҳил кимсалар бўлиб қолар эди. Ваҳоланки, уларнинг ҳар иккиси ҳам наинки зоҳирий, ботиний илмга-да лиммо-лим валий зотлар бўлган. Улар ўша хатти-ҳаракати билан китоб ўқишни инкор этмаган, атиги фикрлаш муҳимроқ эканини уқтирган, холос. Фикр оламида яшаётган зиёли сифатида айтинг-чи, шахс камолоти ва жамият равнақида мустақил фикрлашнинг тутган ўрни ва аҳамияти, сизнингча, қандай? Continue reading →

Хуршид Йўлдошев

Эркинлик бўлмаган шароитда яратилган аксарият асарлар истеъдоднинг эмас, қўрқув маҳсулидир. Унда муаллиф ниманидир ҳимоя қилмайди, аксинча, нимадандир ҳимояланишга уринади. Ана шундай муҳитни пайдо қилувчи энг муҳим сабаб цензурадир. Цензуранинг тури кўп: асар яратилгунгача бўлган цензура (бадиий кенгашларимиз буни қойиллатяпти, гарчи конституция тескарисини талаб қилса ҳам), асар яратилгандан кейинги цензура (муаллиф, муҳаррир ёки ташкилотчига “дакки” бериб қўйиш ва бошқа такрорламасликни “илтимос” қилиш), расмий цензура (ҳайриятки буниси бизда бекор қилинган), норасмий цензура (жамият ёки шахснинг ўз-ўзини цензуралаши), ташқи цензура (давлат ва жамият босими), ички цензура (оғзи куйган ёки оғзи куйганларни кўрганларнинг ўз-ўзини тийиши). Хуллас, цензуранинг тури кўп. Айримларини бирдан илғаб олиш қийин. Continue reading →

Жаббор Эшонқул 1966 йилда Қашқадарё вилоятининг Қамаши туманида таваллуд топган.Тошкент давлат университети (ҳозирги ЎзМУ) нинг журналистика факультетини тугатган (1991). 1996 йили «Ўзбек фольклорида дев образининг мифологик асослари ва бадиий талқини» мавзуида номзодлик, 2010 йилда «Ўзбек фольклорида туш ва унинг бадиий талқини» докторлик диссертациясини ёқлаган.
«Асрларга тенгдош қўшиқлар» (1991), «Фольклор: образ ва талқин» (1999), «Эпик тафаккур тадрижи» (2006), «»Алпомиш» достонининг изоҳли луғати» (2006), «Шабнамдаги ой акси» (2006), «Рустамхон» (2008), «Малика Айёр» (2009), «Ойчинор» (2009), «Наврўз нашидаси» (2009), «Наврўз қўшиқлари» (2010), «Ўзбек фольклори библиографияси» (2010) каби китоблар ва 100 дан ошиқ илмий мақолалар муаллифи. Continue reading →